...Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ μὲ ταπεινώσει καὶ νὰ μὲ ἐξευτελίσει: Γιατὶ εἶμαι ἐλεύθερος. Γιατὶ δὲν πιστεύω, ὅτι εἶμαι ἄξιος νὰ μὲ λογαριάζουν σπουδαῖο καὶ νὰ μὲ τιμοῦν. Γιατὶ ἐπιδιώκω νὰ περιορίζω τὸ θέλημά μου καί, ἑπομένως, ὅταν αὐτὸ δὲν γίνεται, γιὰ μένα δὲν εἶναι ἀποτυχία, ἀλλὰ ἐπιτυχία. Ὁ ταπεινὸς ἄνθρωπος ἔχει ἐλευθερωθεῖ πιὰ ἀπὸ τὴν ἐπιθυμία οἱ ἄλλοι νὰ τὸν ἐκτιμοῦν. Αὐτὸ εἶναι ἕνα βασικὸ στοιχεῖο ποὺ δείχνει, ὅτι μέσα στὴν ψυχὴ γίνεται πνευματικὴ διεργασία.

Ὁ ταπεινὸς δὲν πιστεύει ὅτι εἶναι ἄξιος ἐπαίνων καὶ ἐπευφημιῶν. Γνωρίζει, ὅτι ἡ μὲν δόξα εἶναι ἐφήμερη, ἡ δὲ ἀφάνεια παντοτινὴ καὶ γι’ αὐτὸ μεριμνᾶ γιὰ τὴν καθαρότητα τῆς συνειδήσεώς του καὶ ὄχι γιὰ τὴν φήμη του. Ἐξ ἄλλου, ἡ συνείδηση μᾶς δείχνει αὐτὸ ποὺ εἴμαστε στὴν πραγ- ματικότητα, ἐνῶ ἡ φήμη δείχνει αὐτὸ ποὺ νομίζουν οἱ ἄλλοι ὅτι εἴμαστε. Ὅποιος μπεῖ στὴν φιλοσοφία τοῦ «νὰ γίνω κάτι» γιὰ τὰ μάτια τοῦ κόσμου, δὲν θὰ ἀποκτήσει ποτὲ ἀπόλυτη ἐλευθερία. Ἀντίθετα, ἂν ἐπιδιώξει νὰ ἀρνηθεῖ τὴν δόξα τῶν ἀνθρώπων, τότε πραγματικὰ θὰ τοῦ φανερωθεῖ ἡ δόξα τοῦ Θεοῦ, γιατὶ πρέπει νὰ εἶναι κανεὶς ἀπόλυτα χαμένος ἀπ’ αὐτὸν τὸν κόσμο, γιὰ νὰ προχωρήσει στὰ ἱερὰ καὶ στὰ ὅσια καὶ στὰ ἀνθρωπίνως ἀνέφικτα.

Ἡ ἐπιτυχία στὴν πνευματικὴ ζωὴ δὲν εἶναι εὐκαιρία, γιὰ νὰ καυχηθοῦμε καὶ νὰ συγκρίνουμε τοὺς ἑαυτούς μας μὲ τοὺς ἄλλους ἢ γιὰ νὰ ἐπιβεβαιώσουμε ὅτι εἴμαστε καλύτεροι ἢ ἀνώτεροι. Ὅποιος πιστεύει ὅτι εἶναι ἀνώτερος ἀπὸ τοὺς ἄλλους, ἤδη ἔπεσε, ἤδη γκρεμίστηκε...

Δ.