"Επεφάνης σήμερον τη οικουμένη και το φως σου, Κύριε, εσημειώθη εφ' ημάς...", ψάλλει η Εκκλησία. Η εορτή των Θεοφανείων ή Επιφανίων είναι από τις αρχαιότερες  της Εκκλησίας μας. Μέχρι και τον τέταρτο αιώνα μ. Χ., οι χριστιανοί γιόρταζαν την ίδια ημέρα τα Χριστούγεννα και τα Θεοφάνεια.Η ιστορία της Βάπτισης είναι γνωστή, ιδιαίτερα από το κατά Ματθαίον ευαγγέλιο, στο Γ' κεφάλαιο, στους στίχους 13-17. Αναφέρεται στη φανέρωση της Αγίας Τριάδας κατά τη Βάπτιση του  Κυρίου μας Ιησού Χριστού, στον Ιορδάνη ποταμό.  Ο Ιωάννης ο Πρόδρομος, μετά από θεία διαταγή άφησε την ερημική ζωή και ήλθε στον Ιορδάνη ποταμό. Εκεί κήρυττε, εξομολογούσε και βάπτιζε. Μια μέρα ήλθε σ' αυτόν ο Ιησούς και του ζήτησε να βαπτισθεί. Το Πνεύμα το Άγιον φώτισε τον υιό της Ελισάβετ.  Στην αρχή αρνείται να Τον βαπτίσει και Του λέει ότι αυτός έχει ανάγκη να βαπτισθεί από Εκείνον. Ο  Ιησούς τον πείθει να Τον βαπτίσει, διότι έτσι θα φανερωνόταν στον κόσμο. Και τότε, στα νερά του Ιορδάνη διαδραματίζεται σκηνή μεγαλειώδης και μοναδική. Με μορφή περιστεριού το Πνεύμα το Άγιο έρχεται και κάθεται πάνω στον βαπτιζόμενο Ιησού. Και συγχρόνως, φωνή από τον ουρανό, του Πατέρα Θεού, ακούγεται να λέει: "Ούτος εστίν ο Υιός μου ό αγαπητός, εν ω ευδόκησα". Έτσι, μ' αυτόν τον τρόπο, στη βάπτιση του Ιησού φανερώθηκε ο Θεός ο  Τρισυπόστατος, η  Τριάδα η Αγία και γι' αυτό η Εκκλησία μας ονόμασε τη γιορτή αυτή Θεοφάνεια.

Ο Άγιος Δαμασκηνός αναφέρει πως το Άγιο Πνεύμα εμφανίστηκε με μορφή περιστεράς, επειδή περιστέρι είχε δείξει στον Νώε το τέλος του κατακλυσμού. Έτσι και τώρα, με την Βάπτιση του Χριστού και την εμφάνιση του Αγίου Πνεύματος «εν είδει περιστεράς», μπαίνει τέλος και στον κατακλυσμό των αμαρτιών.Άλλοτε, την παραμονή της γιορτής, μετά τον αγιασμό του ύδατος και την μετάληψη και τον ραντισμό των πιστών, γινόταν το Βάπτισμα των κατηχουμένων και ο ναός ήταν πλημμυρισμένος από φως. Ήταν η γιορτή των Φώτων.

Πραγματικά, η γιορτή αυτή φωτίζει και λαμπρύνει την ψυχή του ανθρώπου. Τί λέει όμως στον άνθρωπο της καθημερινότητας και των βιοτικών μεριμνών;Όλοι εμείς με το  Βάπτισμά μας, ντυθήκαμε έναν ολόλευκο χιτώνα που οφείλουμε να διατηρήσουμε καθαρό, με την συμμετοχή στα Μυστήρια της Εκκλησίας μας: την Θεία Ευχαριστία και το μυστήριο της Εξομολογήσεως.

Με την Βάπτιση του ο Χριστός, μας έδειξε πως να ελευθερωθούμε από τα πάθη και τις αδυναμίες μας, πως θα οδηγηθούμε στην αγιότητα. Γράφει ο άγιος Δαμασκηνός ο Στουδίτης: «το Βάπτισμα είναι κλειδί της Βασιλείας των Ουρανών, το Βάπτισμα είναι φωτισμός της ψυχής του ανθρώπου, το Βάπτισμα είναι αγιασμός και λαμπρότης των ανθρώπων, το Βάπτισμα είναι ζωή και σωτηρία των Χριστιανών...είναι δεύτερη πλάση των ανθρώπων κι όταν βαπτίζεται ο άνθρωπος γίνεται αναμάρτητος όπως όταν τον είχε πλάσει ο Θεός εξαρχής».