Τήν Κυριακή αὐτή, ἀγαπητοί Χριστιανοί, ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τούς 318 θεοφόρους Πατέρες πού συνεκρότησαν τήν Α΄ Οἰκουμενική Σύνοδο στήν Νίκαια τῆς Βιθυνίας.Ἡ σύνοδος αὐτή συνεκλήθη ἀπό τόν Μέγα Κωνσταντίνο τό 325 μέ σκοπό τήν ἀποκατάσταση τῆς εἰρήνης στά ἐκκλησιαστικά ζητήματα τῆς ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας. Ἡ σύνοδος καταδίκασε κυρίως τήν διδασκαλία τοῦ Ἀρείου, συνέταξε τό Σύμβολο τῆς Πίστεως πού καθιέρωσε τόν ὅρο ὁμοούσιος καί ὅρισε τήν ἡμερομηνία ἑορτασμοῦ τοῦ Πάσχα.Ὁ συνοδικός θεσμός στήν Ἐκκλησία κατά τά πρότυπα τῆς Ἀποστολικῆς Συνόδου τοῦ 49 μ.Χ. εἶχε εἰσαχθεῖ ἀπό τά μέσα τοῦ δευτέρου αἰώνα μέ ἀφορμή τήν αἵρεση τοῦ Μοντανισμοῦ.

Στίς ἀρχές τοῦ 4ου αἰώνα ἔχουμε τήν ἐμφάνιση τοῦ Ἀρειανισμοῦ. Ἡ ἀντιμετώπισή του ἀπό τοπικές καί ὑπερτοπικές συνόδους, δέν κατάφερε νά φέρει τήν εἰρήνη στούς κόλπους τῆς Ἐκκλησίας. Ἦταν λοιπόν ἀνάγκη νά συγκληθεῖ μία σύνοδος μέ τήν συμμετοχή ὅσο δυνατόν περισσότερων Ἐπισκόπων. Διότι στήν οὐσία οἱ σύνοδοι γιά τήν Ἐκκλησία ἀποτελοῦσαν τήν ἐπιβεβαίωση τῆς κοινῆς πίστης στήν Ἀποστολική παράδοση τοῦ ὅλου σώματος τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ἐπιτυγχανόταν μέ τήν κοινωνία τῶν Ἐπισκόπων.Γιά τούς Ὀρθοδόξους ἡ καθαρότητα τῆς πίστεως ἀποτελεῖ τό ἀσάλευτο θεμέλιο στόν ἀγώνα τους γιά τήν θέωση. Ὁ Ἅγιος Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής θά πεῖ ὅτι: «ἡ ὀρθή πίστη εἶναι τό μέγα καί πρῶτον τῆς σωτηρίας φάρμακον». Τά δόγματα τῆς Ἐκκλησίας δέν ἀποτελοῦν ἀφηρημένες ἰδέες, ἀλλά συνδέονται ὀργανικά καί ἀναπόσπαστα μέ τήν ὕπαρξη καί τήν ζωή της. Ἡ Ἐκκλησία ὡς Οἶκος τοῦ ζῶντος Θεοῦ ἀσχολεῖται πρωτίστως μέ τό ζήτημα τῆς ζωῆς. Σκοπός της δέν εἶναι κάποια ἀφηρημένη ὀντολογία ἀλλά ἡ ἴδια ἡ σωτηρία καί ἡ αἰώνια ζωή τοῦ ἀνθρώπου, πού πραγματοποιοῦνται μέ τήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ.

Στήν ὀρθόδοξη παράδοση, ὡς κριτήριο τῆς ἀληθείας ἀναγνωρίζεται ἡ Ἐκκλησία. Αὐτή εἶναι «στύλος καί ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας». Ἡ ἀναγνώριση αὐτή δέν στηρίζεται σέ ἐξωτερικά αἴτια, ἀλλά στήν ὀντολογική ἑνότητα πού ὑπάρχει μεταξύ τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Χριστοῦ, ὁ Ὁποῖος ἀποτελεῖ τήν κεφαλή της. Ὅπως ὁ Χριστός εἶναι ἕνα μέ τόν Πατέρα, κατά τόν ἴδιο τρόπο πρέπει νά εἶναι ἕνα καί οἱ πιστοί μεταξύ τους. Ἀκούσαμε σήμερα τόν Χριστό νά παρακαλεῖ τόν Πατέρα γιά τήν ἑνότητα τῶν μαθητῶν, διότι γνωρίζει ὅτι ὁ μεγαλύτερος πειρασμός τῶν ἀνθρώπων εἶναι ἡ διάσπαση.

«Πάτερ ἅγιε, τήρησον αὐτούς ἐν τῷ ὀνόματί σου, ᾧ δέδωκάς μοι, ἵνα ὧσιν ἕν καθώς ἡμεῖς». Ἡ ἑνότητα τῶν ἀνθρώπων ἦταν καί εἶναι ὁ μεγάλος πόνος τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἑνότητα τῶν ἀνθρώπων εἶναι ἀληθινή ὅταν συνδέεται μέ τό «καθώς ἡμεῖς». Στά πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδας ὑπάρχει ἀλληλοπεριχώρηση ἀγαπημένων προσώπων. Ὁ Θεός Πατέρας ζεῖ μέσα στόν Υἱό καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ὁ Υἱός μέσα στόν Πατέρα καί τό Ἅγιο Πνεῦμα. Καί τό Ἅγιο Πνεῦμα μέσα στόν Πατέρα καί τόν Υἱό. Ὑπάρχει ἑνότητα τῆς οὐσίας τῶν τριῶν προσώπων καί ἰδιαιτερότητα τῶν ὑποστάσεων. Ἔτσι ἡ ἑνότητα μεταξύ τῶν ἀνθρώπων δέν εἶναι ἐξωτερική, μία ἑνότητα μόνο σωμάτων. Ἀλλά ἐσωτερική, ὅταν ἡ ὑπόσταση τοῦ ἑνός ἀπό ἀγάπη εἰσέρχεται στήν ὑπόσταση τοῦ ἄλλου. Καί αὐτή ἡ ἑνότητα εἶναι ἀληθινή ὅταν ὑπάρχει ἐν Χριστῷ.

Ἐνῶ ὅμως αὐτή ἡ ἀλήθεια σέ θεολογικό ἐπίπεδο παρουσιάζεται αὐταπόδεικτη, στήν ἱστορική πορεία τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας ὑπάρχουν πολλές ψευδοεκκλησίες, πού αὐτοχαρακτηρίζονται ἐπίσης ὡς «Ἐκκλησίες», καί εἴτε διεκδικοῦν πληρότητα καί καθολικότητα, εἴτε ὑποστηρίζουν ὅτι ἡ ἀλήθεια βρίσκεται στήν σύνθεση ὅλων. Ποιό εἶναι τό κριτήριο λοιπόν πού νά βεβαιώνει τήν καθολικότητα; Κατά τόν Ἅγιο Σιλουανό ἡ ἀγάπη πρός τούς ἐχθρούς εἶναι τό μόνο ἀσφαλές κριτήριο. Μέ τό κριτήριο αὐτό μποροῦμε νά διακρίνουμε τήν διδασκαλία τῆς ἀληθινῆς Ἐκκλησίας «ἀπό πάντων τῶν ἀλλοτρίων καί νόθων, ἅτινα παρεμβάλλονται εἰς αὐτήν». Ὁ Γέροντας Σωφρόνιος σημειώνει ὅτι ἡ ἀληθινή Ἐκκλησία διατηρεῖ ἄθικτη τή διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁποιαδήποτε ἀλλοίωση ἤ παραχάραξη τῆς παραδεδομένης διδασκαλίας ἀποτελεῖ στοιχεῖο πού βεβαιώνει τήν ἀλλοτρίωση ἀπό τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλά καί ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, ἡ ἀληθινή Ἐκκλησία παραμένει ἀνοικτή σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους πού ὁμολογοῦν πίστη σ’ αὐτήν ἀνεξάρτητα ἀπό τήν πνευματική πρόοδό τους. Θά σκεφθεῖ ὅμως κάποιος, πώς μέ τόν τρόπο αὐτό παρουσιάζεται στήν πράξη κάποια ἀνάμιξη τῆς ἀλήθειας τῆς Ἐκκλησίας μέ τήν ἀναλήθεια τῶν μελῶν της, πού δυσχεραίνει τό πρόβλημα τῆς διακρίσεως τῆς ἀληθινῆς Ἐκκλησίας ἀπό τίς ψευδοεκκλησίες.

Ἑπομένως ἀληθινή Ἐκκλησία εἶναι Ἐκείνη πού διατηρεῖ ζωντανή τήν ἀγάπη πρός τούς ἐχθρούς. Ἡ ὕπαρξη τῆς ἀγάπης αὐτῆς στήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας, διατηρεῖ ζωντανή καί τήν κοινωνία της μέ τόν Θεό τῆς ἀγάπης. Ἡ διατήρηση τοῦ πνεύματος αὐτοῦ μαρτυρεῖται καί μέ τήν παρουσία προσώπων πού τό ἐνσαρκώνουν στήν ζωή τους· τῶν Ἁγίων δηλαδή. Αὐτό βεβαιώνει σέ ἱστορικό ἐπίπεδο τήν ἀλήθεια τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ παρουσία τῶν προσώπων αὐτῶν στούς κόλπους τῆς συγκροτημένης Ἐκκλησίας βεβαιώνει τήν δυνατότητα τῆς πραγματώσεως τῆς θεοομοιώσεως.

I.M Θηβών και Λεβαδείας