Η Μεγάλη Ἑορτὴ τῆς Πεντηκοστῆς , ἡ ὁποία προσφυῶς θεωρεῖται καὶ χαρακτηρίζεται ὡς ἡ γενέθλιος ἡμέρα τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας, μᾶς δίδει τὴν εὐκαιρία νὰ ἐμβαθύνουμε σὲ ἕνα ἐπίσης μεγάλο Μυστήριο τῶν Ἐσχάτων: τὴν Ἀνακαίνισι τοῦ Σύμπαντος. Ἡ Ἐκκλησία γεννήθηκε στὸν κόσμο ἀπὸ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα μὲ σκοπὸ νὰ μεταμορφώση τὸν κόσμο σὲ Ἐκκλησία· νὰ βαπτίση τὸν κόσμο στὰ νάματα τῆς Ἐνσαρκώσεως τοῦ Λόγου καὶ στὶς πύρινες φλόγες τῆς Πεντηκοστῆς.

Ἡ Ἀνακαίνισις τοῦ Σύμπαντος ἄρχισε μὲ τὴν Ἐνανθρώπησι καὶ τὴν Πεντηκοστή· ἡ Ἐκκλησία τοῦ Παρακλήτου «εἶναι τὸ ἐσώτατο ὀντολογικὸ μυστήριο, ὁ ἐν τοῖς ἐγκάτοις τοῦ κόσμου κρυμμένος πύρινος σπόρος τῆς ἐσχατολογικῆς μεταμορφώσεώς του». Ὅπως ὁ ἄνθρωπος, ὁ βασιλεὺς τῆς κτίσεως, ἐξ αἰτίας τῆς παρακοῆς ἔπεσε στὴν φθορά, τοιουτοτρόπως καὶ ἡ κτίσις «τῇ ματαιότητι ὑπετάγη» καὶ εἰς τὴν «δουλείαν τῆς φθορᾶς», «οὐχ ἑκοῦσα, ἀλλὰ διὰ τὸν ὑποτάξαντα» . Στὴν «Συντέλεια» τοῦ κόσμου θὰ γίνη κάτι ἀνάλογο: «ὄχι μόνον οἱ ἄνθρωποι ἔχουν νὰ ἀναστηθοῦν ἄφθαρτοι ὑπὸ τῆς δυνάμεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλὰ καὶ ὅλη ἡ κτίσις», ἤτοι ὅλη ἡ αἰσθητὴ Δημιουργία (οὐρανός, φωστῆρες, ἄστρα καὶ στοιχεῖα), καὶ «μέλλει νὰ ἔλθῃ πάλιν εἰς τὴν ἀρχαίαν κατάστασιν τῆς ἀφθαρσίας, τὴν ὁποίαν εἶχε πρὸ τοῦ νὰ ἐκπέσῃ ὁ Ἀδὰμ διὰ τῆς παρακοῆς» .

Ἀποτελεῖ κοινὴν διδασκαλία τῶν Ἁγίων Προφητῶν, Ἀποστόλων καὶ Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας, ὅτι ἡ ἀέναος τοῦ Ἁγίου Πνεύματος δημιουργικὴ ἐνέργεια, ἡ διαρκῶς ἀνακαινίζουσα τὴν γῆ καὶ τὴν κτίσι, θὰ ἐλευθερώση αὐτὴν ὁριστικὰ ἐν τοῖς Ἐσχάτοις «ἀπὸ τῆς δουλείας τῆς φθορᾶς εἰς τὴν ἐλευθερίαν τῆς δόξης τῶν τέκνων τοῦ Θεοῦ» . «῎Εσται γὰρ ὁ οὐρανὸς καινὸς καὶ ἡ γῆ καινή»· «καινοὺς δὲ οὐρανοὺς καὶ γῆν καινὴν κατὰ τὸ ἐπάγγελμα Αὐτοῦ (σὐμφωνα μὲ τὴν ὑπόσχεσι τοῦ Κυρίου) προσδοκῶμεν, ἐν οἷς δικαιοσύνη (ἁγιότης) κατοικεῖ»· «καὶ εἶδον οὐρανὸν καινὸν καὶ γῆν καινήν· ὁ γὰρ πρῶτος οὐρανὸς καὶ ἡ πρώτη γῆ ἀπῆλθον» . Ὁ ῞Οσιος καὶ Θεοφόρος Πατὴρ ἡμῶν Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος περιγράφει μὲ θαυμαστὸ τρόπο σὲ εἰδικὸ Λόγο του, «Πῶς αὖθις ἡ κτίσις μέλλει ἀνακαινισθῆναι καὶ γενέσθαι καινοὺς οὐρανοὺς καὶ καινὴν γῆν κατὰ τὸν θεῖον ᾿Απόστολον», καὶ «῾Οποία ἔσται ἡ ἐσχάτη λαμπρότης τῆς κτίσεως» . Οἱ ῞Αγιοι τονίζουν ἰδιαιτέρως, ὅτι ὁ ἀνακαινισμὸς καὶ ἀφθαρτισμὸς τῆς κτίσεως ἐξαρτῶνται ἄμεσα ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο: «Πρῶτον θὰ ἀνακαινισθοῦν οἱ ἄνθρωποι καὶ θὰ ἀφθαρτισθοῦν διὰ τῆς ἀναστάσεως καὶ ἔπειτα θὰ ἀνακαινισθοῦν καὶ θὰ ἀφθαρτισθοῦν ὅλα τὰ στοιχεῖα καὶ ἡ κτίσις. ῞Ωσπερ γὰρ πρῶτον ἐφθάρη ὁ ἄνθρωπος καὶ ἔπειτα ἐφθάρη καὶ ἡ κτίσις διὰ τὸν ἄνθρωπον, ἔτσι καὶ πρῶτον πάλιν πρέπει νὰ ἀφθαρτισθῇ ὁ ἄνθρωπος καὶ ἔπειτα διὰ τὸν ἄνθρωπον νὰ ἀφθαρτισθῇ καὶ ἡ κτίσις» .

Τότε, στὴν «Συντέλεια», ὁ Ἀνακαινισμὸς τοῦ Σύμπαντος θὰ ἀποτελῆ ἔκφρασι τῆς ἀγάπης τοῦ οὐρανίου Πατρὸς πρὸς τὰ τέκνα Του: «Καθὼς ἕνας πατὴρ εἰς τὸν καιρὸν τῆς δόξης καὶ χαρᾶς τῶν υἱῶν του στολίζει ἀκόμη καὶ τοὺς δούλους του διὰ περισσοτέραν δόξαν τῶν υἱῶν του, ἔτσι καὶ ὁ Θεὸς εἰς τὸν καιρὸν τῆς δόξης καὶ χαρᾶς καὶ ἀφθαρσίας ἡμῶν τῶν υἱῶν Του, στολίζει καὶ αὐτὴν τὴν ὑπόδουλον κτίσιν μὲ τὰ κάλλη τῆς ἀφθαρσίας διὰ δόξαν περισσοτέραν ἐδικήν μας» . Μετὰ τὸν θαυμαστὸ αὐτὸν ᾿Ανακαινισμὸν καὶ τὴν δικαίαν Κρίσιν, ὁ περιπόθητος καὶ γλυκύτατος Δεσπότης μας ᾿Ιησοῦς Χριστὸς θὰ ἀπονείμη στοὺς Δικαίους, ἀναλόγως μὲ τὴν ἀξία καὶ τὴν λαμπρότητα ἐκ τῶν ἔργων ἑκάστου, τὴν ἀνάλογη διαμονὴ στὴν μία γιὰ ὅλους Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν. ᾿Εκεῖ στὴν Δόξα τῆς Βασιλείας, θὰ βλέπουν ὅλοι τὸν Χριστό μας, τὸν «συμπαρόντα ἑκάστῳ καὶ συνόντα ἕκαστον Αὐτῷ καὶ ἐν ἑκάστῳ ἐκλάμποντα καὶ ἕκαστον λάμποντα ἐν Αὐτῷ· ἀλλ᾿ οὐαὶ τοῖς ἔξωθεν τότε τοῦ Οἴκου ἐκείνου εὑρισκομένοις» . ῏

Ω θεῖε Παράκλητε, ἀνακαινιστὰ τῆς ἁμαρτωλῆς φύσεώς μας καὶ τοῦ σύμπαντος κόσμου, «ἐλθὲ καὶ σκήνωσον ἐν ἡμῖν» μονίμως, ἐλευθέρωσέ μας ἀπὸ τὴν δουλεία τῆς φθορᾶς, καθάρισέ μας μέσα στὶς φλόγες τῆς Πεντηκοστῆς τῶν Μυστηρίων τῆς ᾿Εκκλησίας καὶ ἀξίωσέ μας τῆς ᾿Εσχατολογικῆς Λαμπρότητος!... «Οἱ εὐσεβεῖς δὲ Σοὶ βοῶμεν ἐνθέως· Νεουργὲ τοῦ σύμπαντος, εὐλογητὸς εἶ!».