Όλοι οι αγωνιζόμενοι χριστιανοί ὀφείλουν νὰ δίδουν ἰδιαίτερη προσοχὴ στὸ θέμα τοῦ ζήλου. ῾Ο ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος δὲν διακατέχεται ἀπὸ τὸν γνήσιο ἐν Χριστῷ ζῆλο, λέγουν οἱ ῞Αγιοι Πατέρες, «οὐδέποτε φθάνει τὴν εἰρήνην τῆς διανοίας», ἐφ᾿ ὅσον λησμονεῖ, ὅτι «ἀρχὴ σοφίας Θεοῦ ἐπιείκεια καὶ πρᾳότης». (᾿Αββᾶ ᾿Ισαὰκ Σύρου) Εἶναι πραγματικὴ εὐλογία νὰ εὕρης ἄνθρωπο, ὁ ὁποῖος νὰ φλέγεται ἀπὸ τὴν λαχτάρα γιὰ τὴν δόξα τοῦ Κυρίου μας καὶ τὴν τήρησι τοῦ ἁγίου Νόμου Του· εἶναι ὅμως πολὺ ἀποκαρδιωτικὸ τὸ ὅτι, καὶ ἂν εὑρεθῆ τελικῶς μία τέτοια εὐλογημένη ψυχή, κινδυνεύει νὰ ἁλωθῆ ἐκ δεξιῶν, ἀπὸ τὸν πονηρό, μὲ τὸν ἀδιάκριτο καὶ «οὐ κατ᾿ ἐπίγνωσιν» ζῆλο της.

῾Ο ῞Αγιος Νεκτάριος τῆς Αἰγίνης μᾶς δίδει σὲ ὀλίγες γραμμὲς τὴν εἰκόνα τοῦ γνησίου ἐν Χριστῷ ζηλωτοῦ: «῾Ο κατ᾿ ἐπίγνωσιν ζηλωτής, ὁρμώμενος ἐξ ἀγάπης πρὸς τὸν Θεὸν καὶ τὸν πλησίον, ποιεῖ πάντα μετ᾿ ἀγάπης καὶ αὐταπαρνήσεως· οὐδὲν πράττει τὸ δυνά- μενον νὰ φέρῃ θλῖψιν τῷ πλησίον αὐτοῦ· ὁ ζῆλος αὐτοῦ εἶναι πεφωτισμένος καὶ κατ᾿ ἐπίγνωσιν κ αὶ οὐδὲν ἐξωθεῖ αὐτὸν εἰς παρεκτροπήν». ῾Ο εὐλογημένος ἐν Χριστῷ ζηλωτὴς εἶναι ὁ τύπος τοῦ ἀληθοῦς Χριστιανοῦ, τοῦ ὁποίου τὰ κύρια χαρακτηριστικὰ εἶναι ἡ θερμὴ ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ καὶ τὸν πλησίον, ἡ πραότης, ἡ ἀνεξι- θρησκεία, ἡ ἀνεξικακία καὶ γενικῶς ὅλοι οἱ καρποὶ τοῦ ἐνοικοῦντος στὴν καρδιά του ῾Αγίου Πνεύματος. ῾Ο πεφωτισμένος καὶ κατ᾿ ἐπίγνωσιν ζηλωτὴς εἶναι εὐεργε- τικὸς καὶ εὐγενὴς πρὸς ὅλους, δὲν ἐκτρέπεται, δὲν πληγώνει τὸν ἀδελφό του, χαίρει στὴν πρόοδο τοῦ ἄλλου καὶ λυπεῖται στὶς δυστυχίες του, φλέγεται ἀπὸ τὸν πόθο νὰ διαδίδεται ὁ θεῖος λόγος, νὰ στερεώνεται ἡ Πίστις, νὰ χριστοποιῆται ὁ κόσμος, νὰ ἐξορκίζεται ὁ δαίμων. ῾Ο γνήσιος ἐν Χριστῷ ζῆλος τοῦ ἀληθινοῦ πιστοῦ χαρίζει μία καρδιὰ πύρινη, ἀλλὰ καὶ συμπαθῆ, ἡ ὁποία γνωρίζει, ὅτι ἡ ἀλήθεια χωρισμένη ἀπὸ τὴν ἀγάπη ὄχι μόνο δὲν ὠφελεῖ, ἀλλὰ κρημνίζει παταγωδῶς καὶ κατακερματίζει τὴν ἑνότητα τοῦ Θεανθρωπίνου Σώματος.

᾿Αντιθέτως· ὁ δυστυχὴς ἐκεῖνος Χριστιανὸς ποὺ διαπνέεται ἀπὸ ζῆλο χωρὶς ἐπίγνωσι εἶναι «ἄνθρωπος ὀλέθριος». ῎Ισως δὲν ὑπάρχει περισσότερο δυστυχισμένος ἄνθρωπος ἀπὸ τὸν μὴ κατ᾿ ἐπίγνωσιν ζηλωτὴ τοῦ Θείου Νόμου, διότι, ἐνῶ νομίζει ὅτι ἐργάζεται γιὰ τὴν δόξα τοῦ Θεοῦ καὶ ἔχει ἢσυχη τὴν συνείδησί του, στὴν πραγματικότητα ἀνατρέπει πλήρως τὸ Εὐαγγέλιο τῆς Χάριτος καὶ τῆς ᾿Αγάπης. ῍Ας ἰδοῦμε πῶς οἱ ῞Αγιοι τῆς ᾿Ορθοδοξίας μας βλέπουν τὸν μὴ κατ᾿ ἐπίγνωσιν ζηλωτήν: • ὁ ζῆλος του εἶναι «πῦρ διαφθεῖρον, πῦρ καταναλίσκον» • «ἡ καταστροφὴ προπορεύεται αὐτοῦ καὶ ἡ ἐρήμωσις ἕπεται αὐτῷ» • «εὔχεται τῷ Θεῷ νὰ ρίψῃ πῦρ ἐξ οὐρανοῦ καὶ νὰ κατακαύσῃ πάντας τοὺς μὴ δεχομένους τὰ ἀρχὰς καὶ πεποιθήσεις αὐτοῦ» • τὸν «χαρακτηρίζει μῖσος πρὸς τοὺς ἑτεροθρήσκους ἢ ἑτεροδόξους, ὁ φθόνος καὶ ὁ ἐπίμονος θυμός, ἡ ἐμπαθὴς ἀντίστασις πρὸς τὸ ἀληθὲς πνεῦμα τοῦ θείου νόμου, ἡ παράλογος ἐπιμονὴ ἐν τῇ ὑπερασπίσει τῶν ἰδίων φρονημάτων, ὁ παράφορος ζῆλος πρὸς κατί- σχυσιν ἐν πᾶσιν, ἡ φιλοδοξία, ἡ φιλονικία, ἡ ἔρις καὶ τὸ φιλοτάραχον». (῾Αγίου Νεκταρίου) ῾Η ᾿Ορθόδοξος πνευματικότης θεωροῦσε πάντοτε ἀναγκαία τὴν χειραγώγησι τοῦ ζήλου ἀπὸ τὴν ἀγάπη, γιὰ νὰ μὴν ἐκτραπῆ: «Καλὸν ὁ ζῆλος τῆς εὐσεβείας, ἀλλ᾿ ἀγάπῃ συγκεκραμένος». (῾Αγίου ᾿Ιωάννου Δαμασκηνοῦ) ῾Η θαυμασία ἐπιστολὴ τοῦ ῾Αγίου Διονυσίου τοῦ ᾿Αρεοπαγίτου πρὸς τὸν Μοναχὸν Δημόφιλον, ὅπου ἀναπτύσσεται θεόπνευστα τὸ ζήτημα τῶν ἀκροτήτων τοῦ ἀδιακρίτου ζήλου, μαρτυρεῖ, ὅτι εἶναι παλαιὸς αὐτὸς ὸ πειρασμὸς τῶν εὐσεβῶν. ᾿Αλλ᾿ ὅμως, οἱ γνήσιοι ζηλωταὶ ἂς ἀνθίστανται στὸν δαίμονα τοῦ ἀκρίτου ζήλου, ἐνθυμούμενοι τὶς Πατερικες ῾Υποθῆκες: «Δὲν θὰ ἐπιδοκιμάσωμε τὶς παραφορές σου ποὺ εἶναι ξένες πρὸς τὸν γνήσιο ζῆλο (῾῾τὰς ἀζηλώτους ὁρμάς᾿᾿), ἔστω καὶ ἂν ἐπικαλεσθῆς χιλιάδες φορὲς τὸν Φινεὲς καὶ τὸν ᾿Ηλία». (῾Αγίου Διονυσίου ᾿Αρεοπαγίτου) ᾿Επίσης ἂς ἐνθυμούμεθα, ὅτι ὁ Σωτήρας μας, διὰ τοῦ ῾Αγίου ᾿Αποστόλου Παύλου, μᾶς «διδάσκει νὰ παιδαγωγοῦμε μὲ πραότητα αὐτοὺς ποὺ ἀντικρούουν τὴν διδασκαλία τοῦ Θεοῦ»· «διδάσκεσθαι γάρ, οὐ τιμωρεῖσθαι χρὴ τοὺς ἀγνοοῦντας, ὥσπερ καὶ τυφλοὺς οὐ κολάζομεν, ἀλλὰ καὶ χειραγωγοῦμεν». (τοῦ Αὐτοῦ) Ποτὲ νὰ μὴ λησμονοῦν οἱ εὐσεβεῖς, ὅτι τὸ κριτήριο τῆς γνησιότητος τῆς ἀγάπης μας δὲν εἶναι ὁ ἀδιάκριτος ζῆλος, ἀλλὰ ἡ ἀναίρεσις ὅλων τῶν παθῶν μας: «᾿Αγώνισαι ἀγαπῆσαι πάντα ἄνθρωπον ἐξ ἴσου, καὶ ἀπελαύνεις συλλήβδην πάντα τὰ πάθη σου». (῾Οσίου Θαλασσίου) ῾Ο ζῆλος μας γιὰ τὴν εὐσέβεια, ὅπως καὶ κάθε ἄλλη ἄσκησις, εἶναι ἀμφιβόλου καθαρότητος καὶ γνησιότητος ἂν δὲν προκαλῆ στὴν καρδιὰ ἀγάπη καὶ ταπείνωσι: «Πᾶσα γὰρ σπουδὴ καὶ πᾶσα ἄσκησις μετὰ καμάτων πολλῶν ἡ μὴ καταντῶσα εἰς τὴν ἀγάπην ἐν συνετριμ- μένῳ τῷ πνεύματι, ματαία ἐστὶ καὶ εἰς οὐδὲν κατα- λήγουσα χρήσιμον». (῾Οσίου Συμεὼν Νέου Θεολόγου)

῍Ας προσευχώμεθα στὸν Πανάγιο Πνεῦμα, νὰ μᾶς ἀξιώση τοῦ εὐλογημένου καὶ ἁγίου κατ᾿ ἐπίγνωσιν ζήλου, γιὰ νὰ εἴμεθα ἀληθεῖς οἰκοδόμοι τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ· τότε θὰ ἀγωνιζώμεθα καὶ θὰ προσευχώμεθα ὄχι νὰ ριφθῆ πῦρ ἐξ οὐρανοῦ γιὰ νὰ κατακαύση ὅλους ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι δὲν δέχονται τὶς ἀρχὲς καὶ πεποιθήσεις μας, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἔλθη ὁ Θεῖος Παράκλητος καὶ νὰ μᾶς ἑνώση ὅλους ἐν τῇ ᾿Αγάπῃ Του καὶ ἐν τῇ ᾿Αληθείᾳ Του. Λοιπόν· «Καλὸν ὁ ζῆλος τῆς εὐσεβείας, ἀλλ᾿ ἀγάπῃ συγκεκραμένος»!...

Σ.Π.Μ