Ίσως η δυσκολότερη περίσταση στην ανθρώπινη ζωή είναι ο αποχωρισμός. Είτε αυτός προέρχεται από τον θάνατο είτε από τις δυσκολίες στις ανθρώπινες σχέσεις είτε από καταστάσεις όπως ο θυμός, η οργή, η αποστροφή, είτε από γεγονότα που καθιστούν την απομάκρυνση αναγκαστική, ο αποχωρισμός προκαλεί θλίψη στον άνθρωπο.Όταν μάλιστα είναι μία οδός η οποία δεν έχει επιστροφή, τότε η θλίψη αυτή αυξάνει. Ο χωρισμός, για παράδειγμα, της ψυχής από το σώμα, που επέρχεται με τον θάνατο του ανθρώπου, είναι ταυτοχρόνως και ένας αποχωρισμός, όχι μόνο από τον χρόνο της ζωής, αλλά και από τους οικείους, το κάλλος του κόσμου, την δυνατότητα κοινωνίας με τον συνάνθρωπο.Τον αποχωρισμό αυτό συνοδεύει ο φόβος και το δέος μπροστά στο επέκεινα, την αιωνιότητα και τις διαστάσεις της, αλλά και η αγωνία του ανθρώπου για το τι μέλλει γενέσθαι, κατά πόσον η ύπαρξή του θα διατηρήσει την συνείδηση και την αυτοσυνειδησία της, κατά πόσον η ζωή συνεχίζεται και πέραν του μνήματος.

Ο αποχωρισμός τελικά συνεπάγεται την εγκατάλειψη του κόσμου και την μετάβαση σε μία κατάσταση από την οποία ο καθένας δεν θα μπορεί να επιστρέψει σ’ αυτούς και στον κόσμο που αφήνει.Οι διάφορες θρησκείες προσπαθούν να δώσουν παρηγορία στον αποχωρισμό, τόσο του θανάτου, καθώς υπόσχονται μία μεταθανάτια πραγματικότητα της υπάρξεως, όσο και να καταπραΰνουν τα πάθη που γεννούν συγκρούσεις ανάμεσα στους ανθρώπους, για να αποκατασταθούν έτσι οι ανθρώπινες σχέσεις.Το περιεχόμενο κάθε θρησκείας προβάλλει την μεταθανάτια ελπίδα που παρηγορεί τόσο αυτόν που αποχωρίζεται όσο και αυτούς που μένουν, αλλά και το ηθικό εκείνο πλαίσιο το οποίο ονομάζουμε «νόμο» ή «εντολές», ώστε να καθορίζονται οι τρόποι με τους οποίους οι ανθρώπινες σχέσεις θα διέπονται από χαρά και κοινωνία και όχι από θυμό, οργή, αποστροφή.Οι θρησκείες όμως, επειδή είναι ανθρώπινα κατασκευάσματα, δεν μπορούν να γίνουν αποδεκτές, παρά μόνο να επιβληθούν στους ανθρώπους είτε δια της βίας είτε δια της παραδόσεως είτε δια της συνηθείας.Στην πλέον δύσκολη αυτή περίσταση της ζωής που είναι ο αποχωρισμός η Ορθόδοξη Εκκλησία μας έρχεται να δώσει μία άλλη απάντηση μέσα από δύο μεγάλες εορτές.

Η μία είναι το Πάσχα του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, που εορτάζουμε την Ανάσταση του Αποκαλυμμένου Θεού. Η δεύτερη είναι το Πάσχα του καλοκαιριού, η εορτή της Κοιμήσεως και Μεταστάσεως της Μητέρας του Θεού ημών, της Υπεραγίας Θεοτόκου.Κατά την πρώτη εορτή, την μεγαλύτερη της Ορθοδόξου πίστεώς μας, ζούμε το μυστήριο της νίκης κατά του θανάτου, δια του οποίου ο Χριστός χάρισε τη ζωή σε όλους τους ανθρώπους που ήδη βρίσκονται ή θα βρεθούν στο μνήμα. «Ουκέτι κυριεύει ημάς ο θάνατος», διότι ακόμα και αν πεθαίνουμε σωματικά, δεν πεθαίνουμε πνευματικά.Εφόσον πιστεύουμε, ήδη προγεύεται ο καθένας την ανάστασή του, τουτέστιν το πέρασμά του από τον θάνατο στη ζωή. Το πρόσωπό μας, χάρις στην πίστη και την κοινωνία με το Χριστό δεν θα σβήσει, τη στιγμή του αποχωρισμού, αλλά θα συνεχίσει να υπάρχει εν τη Βασιλεία του Θεού με τρόπο τον οποίο «οφθαλμός ανθρώπου ουκ είδε και ους ουκ ήκουσεν».

Κατά την δευτέρα εορτή, αυτή της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου, η Παναγία μας δείχνει ότι υπήρξε ένα πρόσωπο στην ανθρώπινη ιστορία το οποίο έφθασε σε τέτοιο σημείο κοινωνίας με το Θεό ώστε να Τον κυοφορήσει εντός του, και να αξιωθεί να βιώσει όχι μόνο την παραλαβή του πνεύματος από τον Υιό και Θεό, αλλά και την μετάσταση του σώματος εν ουρανώ.Αυτό το μοναδικό προνόμιο δημιουργεί το εξής παράδοξο: να επισυμβαίνει ο αποχωρισμός από τον κόσμο, από τους οικείους, από την ζωή, αλλά, ταυτοχρόνως, να μην επέρχεται η εγκατάλειψη. Η Παναγία , «εν τη κοιμήσει της ου κατέλιπε τον κόσμον».

Αντί να χρειάζεται παρηγορία η ίδια για τον φόβο του θανάτου, έλαβε την χάρη από τον Υιό της να παρηγορεί όλους εμάς για κάθε δικό μας αποχωρισμό. Να μας ενισχύει όταν την επικαλούμεθα στις προσευχές μας. Να είναι όχι μόνο η Μητέρα του Θεού, αλλά και η Μητέρα όλων μας. Να μας φωτίζει ώστε να αντιμετωπίζουμε στον νου και την καρδιά μας κάθε εμπαθή λογισμό εναντίον των άλλων, να μάθουμε να υπάρχουμε όπως εκείνη, με πνεύμα θυσίας, αφιερώσεως, αληθινής αγάπης, στοργής και κατανοήσεως απέναντι στους άλλους, ώστε να μην λειτουργούμε διασπαστικά στις σχέσεις μας μαζί τους, αλλά ενωτικά, δηλαδή με διάθεση κοινωνίας και όχι επιβολής και εξουσίας.Όλα αυτά συμβαίνουν γιατί η πίστη της Εκκλησίας δεν είναι πίστη θρησκείας, αλλά αποκαλύψεως του ιδίου του Θεού.

Δεν μίλησε ο Θεός σε κάποιον άνθρωπο, αλλά έγινε ο Ίδιος άνθρωπος. Δεν κατασκευάστηκε μία θρησκεία για να δώσει απαντήσεις στο ερώτημα του αποχωρισμού, αλλά ο Ίδιος ο Θεός έγινε η απάντηση στο ερώτημα αυτό. Και ο Θεός έγινε η απάντηση γιατί έγινε άνθρωπος εκ Πνεύματος Αγίου και Μαρίας της Παρθένου.Γι’ αυτό και τελικά μέσα στην Εκκλησία ο άνθρωπος δεν βρίσκει ιδέες που παρηγορούν για τον αποχωρισμό, αλλά πρόσωπα που εβίωσαν την παρηγορία της παρουσίας του Ιδίου του Θεού, με κορυφαία την Μητέρα Του.Ο κόσμος μας σήμερα φοβάται ίσως περισσότερο παρά ποτέ τον αποχωρισμό. Κι αυτό παρότι πιστεύει ότι έχει την δύναμη να ξεφύγει από αυτόν. Στις μεν ανθρώπινες σχέσεις ο αποχωρισμός θεωρείται δικαίωμα του ανθρώπου, καθότι μπορεί να επιλέξει να ξεκινήσει μία καινούρια σχέση, εγκαταλείποντας την παλαιά, εάν αισθάνεται ότι δεν βρίσκει αυτό που επιθυμεί.Και συνήθως, αυτό που επιθυμεί είναι η δική του ηδονή, χωρίς να εμφορείται από πνεύμα θυσίας και αγάπης. Σήμερα ο αποχωρισμός είναι συνήθεια, για να μπορεί ο άνθρωπος ψυχολογικά να αισθάνεται αδέσμευτος. Έχει την ψευδαίσθηση ότι νικά τον αποχωρισμό δια του αποχωρισμού. Σε ό,τι αφορά δε τον αποχωρισμό του θανάτου, ο άνθρωπος κάνει ό,τι μπορεί δια της ιατρικής, της τεχνολογίας, της επιστήμης, να παρατείνει τη ζωή του.

Ενίοτε, μάλιστα, ζει σα να μην πρόκειται να αποχωριστεί ποτέ από τον κόσμο αυτό, χωρίς όμως τελικά να μπορεί να υπερνικήσει τον φόβο του θανάτου. Κι αυτό αποτυπώνεται και με την δραματική αύξηση του αριθμού των ψυχοφαρμάκων που η εποχή μας αφειδώς παρέχει. Η Υπεραγία Θεοτόκος μας δείχνει ότι όποιος πιστεύει στον Υιό και Θεό της και αγωνίζεται τη ζωή της Εκκλησίας, δεν είναι μόνος του. Μαθαίνει με πνεύμα θυσίας, ευθύνης και πνευματικής προσπαθείας, να νικά τον εγωκεντρισμό που διασπά τις ανθρώπινες σχέσεις. Και επικαλούμενος τις πρεσβείες της, προχωρεί με θάρρος και πίστη, ακόμη και προς τον αποχωρισμό του θανάτου, είτε τον προσωπικό είτε των οικείων του. Ας μας συντροφεύει λοιπόν το καθημερινό βίωμα της πίστεώς μας ότι η Παναγία δεν εγκατέλειψε τον κόσμο παρά τον αποχωρισμό, όπως αυτό αποτυπώνεται στα πάμπολλα θαύματα που ο Υιός και Θεός της δια πρεσβειών της τελεί, καθώς και στις εικόνες της που αποτελούν σημεία αναφοράς για τον κόσμο, και ας είναι οι πρεσβείες της τελικά αυτές που θα μας ενισχύουν ώστε με πίστη να παραμένουμε εν κοινωνία με το Θεό και τον συνάνθρωπο στην Εκκλησία, όντας βέβαιοι ότι από την αγάπη και την ζωή τίποτε δεν μπορεί αληθινά να μας χωρίσει!