«Όστις θέλει οπίσω μου ακολουθείν, απαρνησάσθω εαυτόν και αράτω τον σταυρόν αυτού, και ακολουθείτω μοι» (Μαρκ. 8,34).

Μ’ αυτά τα λόγια απάντησε ο Χριστός στον Πέτρο, όταν εκείνος ενοχλήθηκε, που έμαθε ότι το πεπρωμένο του Χριστού ήταν ο επώδυνος και μαρτυρικός θάνατος. Είναι σαν να του έλεγε· «Πέτρο δεν αρκεί η ομολογία που έκανες προηγουμένως ότι είμαι Θεάνθρωπος· δεν αρκεί ότι αφήσατε τις οικογένειές σας, τις ασχολίες σας, το επάγγελμά σας, ακόμη κι αυτά τα ψάρια στα δίχτυα χωρίς να τα πουλήσετε (πρβλ. Λουκ. 5,1-11)· δεν αρκεί που δεχθήκατε την ισόβιο ακτημοσύνη και δεν με αρνηθήκατε, όπως ο πλούσιος νεανίσκος, χάριν των υλικών αγαθών.

Χρειάζεται να μη περιμένετε κανένα επίγειο ευτυχές τέλος, ή ένδοξη αποκατάσταση χωρίς σκοτούρες και μπελάδες. Όχι! Η ζωή σας θα είναι ένα διαρκές καθημερινό μαρτύριο και ο τελικός σας θρόνος θα είναι ο Γολγοθάς». Ο Χριστός ξεκαθάρισε στον Πέτρο αλλά και σ’ όλους τους μελλοντικούς μαθητές του και ακολούθους του, με την περικοπή που διαβάστηκε σήμερα, ότι το μαρτύριο είναι η μόνη κληρονομιά που αφήνει σε όσους τον ακολουθήσουν, η μόνη αντάμοιβή και απολαβή. Κι αυτό διότι το πάθος αποφέρει μεγάλο κέρδος. Δεν είναι ανάξιο, υποτιμητικό ατιμωτικό και καταστροφικό όπως εκείνος νομίζει. Αντίθετα, όπως φαίνεται στο ευαγγέλιο και όπως αναλύουν οι πατέρες της Εκκλησίας, ο σταυρός είναι η δόξα του Χριστού και η δόξα των χριστιανών.

Ας δούμε τα λόγια αυτά του Χριστού αναλυτικά.

«Όστις θέλει». Ο Χριστός απευθύνεται σε όλους. Δεν κάνει διακρίσεις εθνικές, κοινωνικές, φυλετικές. Επίσης δεν χρησιμοποιεί βία και εξαναγκασμό. Η βία τις περισσότερες φορές απομακρύνει τον άλλο από το αγαθό τέλος, που πρέπει ν’ ακολουθήσει. Έργο της Εκκλησίας είναι να εμπνεύσει και όχι να εξαναγκάσει τους ανθρώπους ν’ ακολουθήσουν το Χριστό.

«Οπίσω μου ακολουθείν». Να με έχει αρχηγό της ζωής του, ίνδαλμα και πρότυπό του, εμπνευστή και διδάσκαλό του, Θεό και Σωτήρα του.

«Απαρνησάσθω εαυτόν. Ποιος είναι ο εαυτός; Εαυτός μας που πρέπει ν’ απαρνηθούμε είναι αυτό που ονομάζει ο Παύλος «παλαιό άνθρωπο» ή «σώμα της αμαρτίας» (Ρωμ. 6,6). Είναι ο αμαρτωλός μεταπτωτικός εαυτός μας, ο οποίος άγεται και φέρεται από τις αντίθεες επιθυμίες μας και τις δαιμονικές επιδράσεις. Παρατηρεί ο άγιος Χρυσόστομος ότι δεν λέγει «αρνησάσθω» αλλά απαρνησάσθω». Η πλήρη άρνηση δηλαδή του αμαρτωλού εαυτού μας. Αν απαρνηθείς τον φίλο σου, τον γνωστό, τον συγγενή, τον σύζυγο ή το παιδί σου, τότε δεν σε νοιάζει τίποτα γι’ αυτόν. Παύεις να ενδιαφέρεσαι και να συμμετέχεις συναισθηματικά. Τον απαρνείσαι εντελώς.

«Και αράτω τον σταυρόν αυτού». Ν’ απαρνηθείς τον εαυτό σου όχι θεωρητικά και ιδεολογικά μόνο αλλά και ουσιαστικά, πρακτικά. Μέχρι θανάτου και μάλιστα σταυρικού. Δηλαδή εξουθενωτικού, ατιμωτικού, αφόρητου και μαρτυρικού. Και όχι μια φορά και για κάποια στιγμή, αλλά συνεχώς και αδιαλείπτως. Λέγει ο Παύλος ότι οι απόστολοι έζησαν «πάντοτε την νέκρωσιν του Ιησού περιφέροντες» και «αεί εις θάνατον παραδιδόμενοι» (Β΄ Κορ. 4,10·11).

Τι είναι ο σταυρός; Σταυρός είναι το ποικίλο μαρτύριο και η ποικίλη θλίψη. Εισήλθαμε στον κόσμο κλαίγοντας σαν νεογέννητα βρέφη και ζούμε και φεύγουμε απ’ αυτό τον κόσμο πάλι κλαίγοντας. Σταυρός είναι να ξεριζώσουμε τα αμαρτωλά πάθη μας, που έχουν τόσο φουντώσει και τόσο μας εξουσιάζουν, που κάθε προσπάθεια να τα χαλιναγωγήσουμε και να τα ελέγξουμε μας δημιουργεί αφόρητο κόπο και πόνο.

Όταν ο ιερεύς δίδει στο μωρό το όνομά του, την όγδοη μέρα από τη γέννησή του, το σφραγίζει σταυροειδώς και εύχεται ως εξής· «Κύριε ο Θεός ημών, σου δεόμεθα και σε παρακαλούμεν· Σημειωθήτω το φως του προσώπου σου επί τον δούλον σου (τόνδε), και σημειωθήτω ο Σταυρός του μονογενούς σου Υιού εν τη καρδία και τοις διαλογισμοίς αυτού, εις το φυγείν την ματαιότητα του κόσμου, και πάσαν την πονηράν βουλήν του εχθρού ακολουθείν δε τοις προστάγμασί σου».

Όταν αργότερα βαπτιζόμαστε, ο ιερεύς σταυρώνει την κολυμβήθρα και εμάς, μας χρίει με το άγιο μύρο σταυροειδώς, μας φορά τον σταυρό, μας ευλογεί σταυροειδώς σ’ όλες τις ακολουθίες, κάνουμε εις το εξής το σταυρό στην προσευχή μας, κι όταν μας ενταφιάσουν πάλι θέτουν ένα σταυρό στο μνήμα μας. Όλα αυτά μας υπενθυμίζουν ότι σταυρική θα είναι η ζωή μας και μας καλούν να σηκώσουμε και να βιώσουμε το σταυρό του Χριστού με υπομονή, χαρά και δοξολογία.

Συνεπώς ο σταυρός είναι ένα αναντίρρητο γεγονός στη ζωή μας και οντολογικά και δεοντολογικά. Είτε το θέλουμε είτε όχι. Εκείνο που ζητά ο Χριστός με αυτά που λέγει είναι να τον αντιμετωπίσουμε όπως τον αντιμετώπισε εκείνος. Δεν τον έσυρε, δεν τον σήκωσε με το ζόρι, ή γογγύζοντας και βλασφημώντας· αλλά τον βάστασε με καρτερία, υπομονή και επιμονή.

Η ζωή σημειώνουν οι πατέρες είναι πέλαγος και όχι λιμάνι· στάδιο και όχι αναπαυτήριο· όργωμα και σπορά και όχι θερισμός· εκστρατεία και όχι θρίαμβος· αγκάθι και όχι δάφνη. Ο άνθρωπος μετά την πτώση έχει καταντήσει πέτρα, και ο πόνος και η προσωπική και εθελούσια άσκηση είναι τα σφυριά που τον λειαίνουν «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν του Θεού».

«Και ακολουθείτω μοι». Πολλές φορές και οι κακοποιοί, οι άνθρωποι του κόσμου και των άλλων θρησκευμάτων και φιλοσοφιών υφίστανται φοβερά μαρτύρια χάριν των προσωπικών τους επιδιώξεων ή των φιλοσοφικών και θρησκευτικών τους πεποιθήσεων. Αυτή η απάρνηση και το μαρτύριο δεν το υπολογίζει ο Χριστός, γιατί δεν έχει σχέση μ’ αυτόν. Μόνο η ακολουθία του Χριστού, μ’ ό,τι αυτή συνεπάγεται, μας καταξιώνει απέναντί του.

Αρχιμ. Μελέτιος Απ. Βαδραχάνης