Η ανάγνωση στην Εκκλησία της ευαγγελικής περικοπής με θέμα την παραβολή του Τελώνη και του Φαρισαίου σηματοδοτεί την έναρξη της κατανυκτικής περιόδου του Τριωδίου. Το όνομα της οφείλεται στο αντίστοιχο λειτουργικό βιβλίο που μπαίνει σε χρήση στα αναλόγια μέχρι και το Μ. Σάββατο. Αυτή την λειτουργική περίοδο οι χριστιανοί καλούνται να προετοιμαστούν για την πιο σημαντική εορτή του ορθόδοξου εορτολογίου το Πάσχα. Μια προσεκτική ματιά στους ψαλλόμενους ύμνους αυτής της περιόδου και η εμβάθυνση στα νοήματα τους αποτελεί φωτεινό μονοπάτι για να επανακαθορίσουμε την σχέση μας με τον Θεό. Είναι ένα νέο ξεκίνημα για την πνευματική μας ζωή μέσα στον λειτουργικό χρόνο και μια θαυμάσια ευκαιρία για να χαρούμε την εν Χριστώ ζωή δίνοντας ελπίδα και νόημα στην ζωή μας.

''Μὴ προσευξώμεθα φαρισαϊκῶς, ἀδελφοί· ὁ γὰρ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται· ταπεινωθῶμεν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ, τελωνικῶς διὰ νηστείας κράζοντες· Ἱλάσθητι ἡμῖν ὁ Θεός, τοῖς ἁμαρτωλοῖς''. Η ερμηνεία αυτού του ύμνου είναι ότι καλούμαστε να βάλουμε ένα γερό θεμέλιο για να οικοδομήσουμε σε στέρεη βάση την πνευματική μας ζωή. Αυτή είναι η ταπείνωση. Τι σημαίνει αυτό; Να πάρουμε παράδειγμα τον Τελώνη όταν προσευχόμαστε. Να έχουμε δηλαδή συναίσθηση της αμαρτίας μας. Μην ξεγελάμε τον εαυτό μας αν έχουμε κάποιες κοινωνικές αρετές για τις οποίες μας εγκωμιάζουν οι άνθρωποι. Στην Βασιλεία του Θεού η αλαζονεία και η έπαρση όπως την εκφράζει ο Φαρισαίος δεν έχουν καμία θέση. Η αγάπη του Θεού εκδηλώνεται όταν έχουμε ταπεινό φρόνημα, επίγνωση του κακού μας εαυτού και διάθεση μετανοίας.

''Ταῖς ἐξ ἔργων καυχήσεσι, Φαρισαῖον δικαιοῦντα ἑαυτὸν κατέκρινας Κύριε, καὶ Τελώνην μετριοπαθήσαντα, καὶ στεναγμοῖς ἱλασμὸν αἰτούμενον, ἐδικαίωσας· οὐ γὰρ προσίεσαι, τοὺς μεγαλόφρονας λογισμούς, καὶ τὰς συντετριμμένας καρδίας, οὐκ ἐξουθενεῖς· διὸ καὶ ἡμεῖς σοὶ προσπίπτομεν, ἐν ταπεινώσει, τῷ παθόντι δι᾽ ἡμᾶς· Παράσχου τὴν ἄφεσιν καὶ τὸ μέγα ἔλεος''. Η ερμηνεία αυτού του ύμνου είναι τονίζει με έμφαση να μην έχουμε λογισμούς υπερηφάνειας ούτε για εμάς ούτε για κάποιον άνθρωπο. Αν προσευχόμαστε, αν νηστεύουμε, αν εκκλησιαζόμαστε, αν κάνουμε ελεημοσύνη, αν έχουμε μια κοινωνική θέση και χαίρουμε εκτίμηση από όλους όπως ο Φαρισαίος αλλά έχουμε μέσα στην καρδιά μας έπαρση για όλα αυτά τότε δεν μετέχουμε της αγάπης του Θεού. Δυστυχώς ο εγωισμός δεν μας επιτρέπει να συνομιλούμε με ειλικρίνεια με τον Θεό, ποτέ δεν θα προκόψουμε πνευματικά όσο μας διακατέχει η εγωισμός. Πρέπει να παραδειγματιστούμε από τον Τελώνη και στην αρχή του πνευματικού μας αγώνα να έχουμε διάθεση μετάνοιας, ειλικρίνεια και ταπείνωση μπροστά στο Θεό.

Το Τριώδιο μας προετοιμάζει για το κορυφαίο γεγονός της εν Χριστώ ζωής, την ανάσταση που νοηματοδοτεί την ζωή μας. Βήμα βήμα μπαίνουμε στο στάδιο της πνευματικής ζωής. Με αυτή την ενδεικτική αναφορά από την υμνολογία της πρώτης Κυριακής του Τριωδίου ας παραδειγματιστούμε και να κάνουμε μια καλή αρχή βάζοντας θεμέλιο λίθο την αρετή της ταπείνωσης.

Καλό Τριώδιο σε όλους!

Δημήτριος Τζαφέρης

Λαμπαδάριος Ιερού μας Ναού