Ἐκκλησία καί Ἑλληνισμός, εἶναι δύο ἔννοιες πού συνδέονται ἀρρήκτως μεταξύ τους. Ἡ Ἐκκλησία διαδραμάτισε ἀποφασιστικό ρόλο σέ κρίσιμες γιά τό Ἔθνος μας στιγμές. Χάρις στήν ἐνεργό συμπαράσταση τῆς Ἐκκλησίας ὁ Ἑλληνισμός διεσώθη πολλάκις καί ἀπέφυγε τήν ἐθνική του ἀλλοτρίωση. Ἡ Ἐκκλησία προμαχεῖ ἀνέκαθεν εἰς ὅλους τούς ἐθνικούς μας ἀγῶνας. Κατά τούς χρόνους τῆς Τουρκοκρατίας, ἡ Ἐκκλησία ὑπῆρξε ἡ Κιβωτός τοῦ Γένους μας, ἀλλά καί κατά τήν Ἐθνεγερσία τοῦ 1821 ἐπρωτοστάτησε καί ἐπλήρωσε βαρύ φόρο αἵματος. Ἡ συμμετοχή τῆς Ἐκκλησίας στόν Ἀπελευθερωτικό Ἀγῶνα τοῦ ’21, ὑπῆρξε ἀποφασιστικῆς σημασίας τόσο κατά τήν προετοιμασία, ὅσο καί κατά τήν διεξαγωγή του καί τήν νικηφόρο ἔκβασή του. Ἡ Ἐκκλησία τό 1821 ἐστρατεύθη, ὑπήκουσε στήν πρόσκληση τῆς Ἑλλάδος καί πρίν ἀκόμη σημάνει ἡ σάλπιγγα τοῦ ἐθνικοῦ συναγερμοῦ, εὑρίσκετο ἐπί τῶν ἐπάλξεων. Ἡ συμμετοχή τῶν Ἐπισκόπων, τῶν ἱερέων καί τῶν μοναχῶν, ὑπῆρξε καθολική καί ὁμόθυμη.

Οἱ κληρικοί προσῆλθον εἰς τόν Ἀγῶνα, ὡς πρῶτοι τῇ τάξει, ὡς μορφωμένοι καί ὡς φορεῖς ἐπαναστατικότητος, ὡς ἐπιβεβαίωση, ὅτι ἐγκρίνει καί αὐτός ὁ Θεός τό ἀπελευ- θερωτικό κίνημα τῶν Ἑλλήνων. Ἡ συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στήν Ἐθνεγερσία τοῦ 1821 Ἡ θρησκευτική δύναμη ὥπλισε τά χέρια τῶν ἡρώων τοῦ πολέμου. Μέ τήν Εἰκόνα τῆς Παναγίας στό στῆθος, οἱ κληρικοί τοῦ Ἀγῶνος ἐφανάτιζαν τούς ἀγωνι- στάς. Θά ἦταν μακρύς ὁ κατάλογος τῶν ἡρώων κληρικῶν πού ἔχυσαν τό αἷμα τους κατά τήν ἐκτέλεση τοῦ πρός τήν Πατρίδα χρέους των, ὅπως ὁ περίφημος ἥρωας τῆς Ἀλαμάνας, Ἀθανάσιος Διάκος, ὁ Γρηγόριος Παπαφλέσσας, ὁ ἐλεύθερος πολιορκημένος τοῦ Μεσολογγίου Ἐπίσκοπος Ρωγῶν Ἰωσήφ, ὁ ὑπε- ρασπιστής τῶν Θερμοπυλῶν Ἐπίσκοπος Σαλώνων Ἡσαΐας καί πολλοί ἄλλοι. Γενικῶς, ἡ συμβολή τῆς Ἐκκλησίας στήν Ἐθνεγερσία τοῦ 1821, ὑπῆρξε καθοριστικῆς σημασίας γιά τήν νικηφόρο ἔκβασή της. Ἡ Χριστιανική πίστη, ἦταν αὐτή πού συνέβαλε οὐσιαστικά καί λίαν ἀποφασιστικά στό νά λάβει ὑπόσταση καί πάλι τό περιούσιο Ἔθνος μας. Πλήρη ἐπιβεβαίωση τούτου, ἀποτελεῖ ἕνα χαρακτηριστικό ἀπό- σπασμα ἀπό τόν περίφημο ὅρκο τῶν Ἱερολοχιτῶν τοῦ Ἀλεξάνδρου Ὑψηλάντη: «Ὡς χριστιανός ὀρθόδοξος, ὁρκίζομαι εἰς τό ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος νά διαμείνω πιστός εἰς τήν θρησκείαν μου καί εἰς τήν Πατρίδα μου. Καί νά χύσω καί αὐτήν τήν Ὑστέραν ρανίδα τοῦ αἵματός μου ὑπέρ τῆς Θρησκείας καί τῆς Πατρί δος μου».

Τήν 25ην Μαρτίου οἱ ἥρωες τοῦ 1821 ὕψωσαν, ὑπό τίς εὐλογίες τοῦ Παλαιῶν Πατρῶν Γερμανοῦ, τήν Σημαίαν τῆς Ἐπαναστάσεως, ἐπικαλούμενοι τήν βοήθειαν τοῦ Χριστοῦ καί τήν Σκέπην καί τάς πρός Αὐτόν πρεσβείας τῆς Παναγίας Μητρός Του, εἰς ἕνα Ἀγῶνα κυριολεκτικῶς ὑπέρ Πίστεως καί Πατρίδος. «Γιά τοῦ Χριστοῦ τήν Πίστη τήν Ἁγία καί τῆς Πατρίδος τήν Ἐλευ- θερία», ἦταν τό σύνθημά τους. Καί ἠγέρθη τό Ἔθνος σύσσωμον, ἀπό τοῦ Προύθου μέχρι τῆς νοτίας ἐσχατιᾶς τῆς Ἑλληνικῆς Γῆς, ὑπεῖκον εἰς τό κέλευσμα τῆς Ἐλευθερίας. Στήν κορυφή τοῦ Ζαλόγγου γράφεται ἕνα Ἔπος γυναικείου ἡρωϊσμοῦ πού δέν τό ἔφθασαν οὔτε οἱ ἀρχαῖες Σπαρτιάτισσες. Οἱ Σουλιώτισσες προχωροῦν πρός τήν ἀθανασίαν χορεύοντας. Ὁ Διάκος μέ τά παλληκάρια του παρέ- χουν, μέ τήν ζωή των, τό αἰώνιο δίδαγμα, πώς τό ἀνθρώπινο κορμί εἶναι τό ἰσχυρότερο τεῖχος. Ὁ Παπαφλέσσας, στό Μανιάκι, ἀνάβει λαμπάδα τό κορμί του καί τό στήνει νά φω- τίσει τόν Ἰμπραήμ, νά ἴδει τήν Χώραν καί τούς ἀνθρώπους πού πάει νά ὑποτάξη. Στό Μεσολόγγι, ὁ ὁμαδικός ἡρωϊσμός ὑπερβαίνει σέ ἔνταση καί αὐτούς τούς μεγί- στους ἀτομικούς ἡρωϊσμούς τῆς Ἱστορίας. Ὁ Κανάρης φωτίζει τά πέλαγα μέ τόν πυρσόν του... Καί ἄστραψεν ὁ χάλυβας τῆς Ἑλληνικῆς ψυχῆς. Καί ἐπανελήφθησαν οἱ Μαραθῶνες, οἱ Θερμοπύλες καί οἱ Πλαταιές. Καί ἐφωτίσθη ὁλόκληρος ὁ ἱερός βράχος πού λέγεται Ἑλλάς. Καί καταυγάσθη ὁ κόσμος. Καί ἀπό τούς ἤχους τηλεβόλων καταποντίζονται εἰς τά ὕδατα τοῦ Ναυαρίνου τά σύμ- βολα τοῦ αἵματος. Ἡ Ἑλλάς ἐλευθερώθηκε! Ἡμεῖς, πανηγυρίζοντες τήν μεγάλην Ἑορτήν τοῦ Εὐαγγελισμοῦ τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου καί τήν Ἐπέτειον τῆς 25ης Μαρτίου τοῦ 1821 καί συνεχίζοντες τό ἐθνικό μεγα- λούργημα τῶν ἐνδόξων προγόνων μας, μέ πί- στιν εἰς τήν Ὀρθόδοξον Χριστιανικήν μας θρησκείαν καί ἀφοσίωσιν εἰς τήν φιλτάτην μας Ἑλληνικήν Πατρίδα, ἀδελφωμένοι καί ὁμονοοῦντες καί ἐξαίροντες τό ἰδιαιτέρως ὑψηλόν φρόνημα τῶν Ἐνόπλων μας Δυνάμεων, τό ὁποῖον ἀποτελεῖ παράγοντα ἀσφα- λείας τόσο ἐν εἰρήνῃ, ὅσον καί ἐν πολέμῳ, καλούμεθα νά συνεχίσωμεν τό παράδειγμα ἐκείνων -μέσα στά πλαίσια τῶν ἐθνικῶν καί θρησκευτικῶν μας παραδόσεων - διά τήν ἀντί πάσης θυσίας διαφύλαξιν τῶν ἱερῶν καί τῶν ὁσίων τοῦ περιουσίου Ἑλληνικοῦ μας Ἔθνους καί διά τήν ὑπεράσπισιν τῆς Ἐθνικῆς ἀνεξαρτησίας καί τῆς ἐδαφικῆς ἀκεραιότητος τῆς Χώρας μας. Καί διά τήν ὁλοκλήρωσιν τῶν ἐθνικῶν πόθων καί τῶν πεπρωμένων τῆς ἐνδόξου Ἑλληνικῆς Φυλῆς μας. Ἀθάνατοι Ἥρωες τοῦ Ἀπελευθερωτικοῦ Ἀγῶνος τοῦ 1821! Κλείνουμε εὐλαβῶς τό γόνυ μπροστά στήν ὑπέρτατη θυσία σας γιά τήν Ἐλευθερία. Ὁρκιζώμεθα συνάμα εἰς τό αἷμα σας, πώς τό Λάβαρο πού ὑψώσατε στήν Ἁγία Λαύρα, τό κρατοῦμε καί θά τό κρατοῦμε πάντοτε ψηλά. Σᾶς διαβεβαιώνουμε δέ, ὅτι εἴμεθα πάν- τοτε πρόθυμοι -ἄν χρειαθῆ- γιά κάθε θυσία καί ποτέ δέν θά προδώσουμε τήν ἱερή παρα- καταθήκη, πού μᾶς κληροδοτήσατε. Ἐστέ πρός τοῦτο πλήρως βέβαιοι καί ἀναπαύεσθε ἥσυχοι εἰς τούς ἱερούς τάφους σας.

Αἰωνία σας ἡ μνήμη καί ἀγήρως ἡ Δόξα! Ὡς κατακλείδα, θά πρέπει νά ἀναφέ- ρουμε, μέ τήν δέουσα ἔμφαση, ὅτι αἰῶνες τώρα Ἐκκλησία καί Ἑλληνισμός, ἀκολουθοῦν κοινή πορεία καί ὅτι ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας προμαχεῖ πάντοτε εἰς ὅλους τούς Ἀγῶνας του μέ ἑκατόμβες θυμάτων κληρικῶν. Πράγ- ματι, ὡς προελέχθη, Ἐκκλησία καί Ἑλληνι- σμός, διάγουν βίον παράλληλον. Ἑπομένως, διά νά συνεχίσουμε νά ὑπάρχουμε ὡς Ἕλληνες, θά πρέπει πρωτίστως νά διαφυλάξουμε ὡς κόρην ὀφθαλμοῦ τήν Ἐκκλησίαν μας, καθ’ ὅσον ἡ ὀρθόδοξος χρι- στιανική μας πίστις, εἶναι ἡ πλέον πολύτιμος ἐθνική μας κληρονομιά. Δέν θά πρέπει δέ νά μᾶς διαφεύγει, ὅτι ἡ Ὀρθόδοξος Χριστιανική μας Ἐκκλησία, ὑπῆρξε πάντοτε -καί εἶναι, βεβαίως, καί σήμερα- ἡ Τροφός καί ἡ φιλόστοργη Μητέρα τοῦ περιουσίου Ἑλληνικοῦ μας Γένους καί ὅτι μόνον μέ αὐτήν ὁ Ἑλληνισμός ζῆ καί θά ζῆ αἰωνίως.

Τοῦ κ. Κων/νου Β. Χιώλου

Διδάκτορος Νομικῆς-Ἐπίτ. Δικηγόρου