«Όπως είναι φυσικό τα βράχια να κτυπούνται από τα κύματα, έτσι και ο άνθρωπος οπωσδήποτε θα έλθει σε επαφή με τις προσβολές των λογισμών» (Όσ.Εφραίμ ο Σύρος)

***

Όταν λέμε λογισμούς, δεν εννούμε απλώς τις σκέψεις, αλλά τις εικόνες και τις παραστάσεις κάτω από τις οποίες υπάρχουν κάθε φορά και οι κατάλληλες σκέψεις. Οι εικόνες, λοιπόν, μαζί με τις σκέψεις λέγονται λογισμοί.

Πρώτη και κύρια αιτία των λογισμών στον άνθρωπο είναι το προπατορικό αμάρτημα. Μέχρι τότε ο νους του ανθρώπου ήταν «ἑνοειδής», δηλαδή, δεν διεσπάτο σε άλλα πράγματα εκτός από το Θεό. Από τη στιγμή του προπατορικού αμαρτήματος άρχισε να δουλεύει ο λογισμός της αμφισβητήσεως και στη συνέχεια όλοι οι άλλοι λογισμοί.

Δεύτερη αιτία που προκαλεί τους λογισμούς στον άνθρωπο, είναι τα αισθητήρια όργανα, όταν αυτά δεν κυβερνούνται από τον ηγεμόνα νου. Ιδιαίτερα η ακοή και η όρασις. Σήμερα, μάλιστα, λόγω της τεχνολογίας οι αισθήσεις δέχονται πολύ περισσότερα ερεθίσματα από ό,τι παλαιότερα. Γι’αυτό και ο αγώνας με τους λογισμούς είναι πιο έντονος.

Τρίτη αιτία είναι τα πάθη τα οποία υπάρχουν στον άνθρωπο. Από αυτά δαίμονες «λαμβάνουσι τὰς ἀφορμὰς τοῦ κινεῖν ἐν ἡμῖν τοὺς ἐμπαθεῖς λογισμούς». Δηλαδή, από αυτά παίρνουν αφορμή οι δαίμονες, για να κινήσουν εναντίον μας τους κακούς λογισμούς.

Τέταρτη βασικότερη αιτία είναι οι δαίμονες. Τονίζει χαρακτηριστικά ο άγιος Γρηγόριος ο Σιναϊτης: «Οἱ λογισμοὶ λόγοι τῶν δαιμόνων εἰσὶ καὶ τῶν παθῶν πρόδρομοι» · δηλαδή, οι λογισμοί είναι λόγια των δαιμόνων και πρόδρομοι των παθών.

Ακόμη τονίζει ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος, λογισμούς δημιουργεί και το «φυσικόν θέλημα» που υπάρχει μέσα μας, αλλά και οι κλίσεις, οι ροπές που έχει η ψυχή μας.

Ιδιαίτερα ο πόλεμος αυτός είναι έντονος στους μοναχούς, οι οποίοι πολλές φορές, έρχονται με τον δαίμονα σε πάλη σώμα προς σώμα κατά την έφοδο των πονηρών λογισμών. Γι’αυτό και τονίζει ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, ότι ο πόλεμος αυτός είναι πολύ πιο δύσκολος από τον αισθητό πόλεμο · «τοῦ διὰ τῶν πραγμάτων πολέμου ἐστὶ χαλεπώτερος».

Ακόμη πονηροί λογισμοί μπορεί να παρουσισθούν και από την κράση του σώματος, αλλά και από την καθημερινή δίαιτα, καθώς και από τις κινήσεις της ίδιας της σάρκας. Από τις παραπάνω αιτίες προέρχονται οι αισχροί λογισμοί.

Βενεδίκτου Ιερομονάχου Αγιορείτου,

«Οι λογισμοί και η αντιμετώπισή τους»